Sự phát triển của các khoản vay nhỏ: từ thời Trung cổ đến công nghệ hiện đại
Cho vay vi mô là một trong những lĩnh vực dịch vụ tài chính phát triển nhanh nhất tại Việt Nam. Điều này không chỉ do sự phát triển của công nghệ mà còn do những thay đổi trong cách xã hội tiếp cận hoạt động cho vay. Ngày nay, bạn có thể vay trong vòng 15 phút mà không cần phải ra khỏi nhà.
Thực hành cho vay ngắn hạn đã xuất hiện từ lâu trước khi các ngân hàng ra đời. Ý tưởng "vay nhanh và trong thời gian ngắn" đã thay đổi cùng với xã hội, công nghệ và nền kinh tế. Chúng ta hãy xem xét cách các khoản vay nhỏ đã chuyển đổi - từ thời Trung cổ sang kỷ nguyên kỹ thuật số.
Thời Trung Cổ: Những kẻ cho vay nặng lãi và lệnh cấm của Giáo Hội
Vào thời Trung cổ, cho vay tiền lấy lãi được coi là tội lỗi. Giáo hội Công giáo cấm tính lãi, gọi đó là cho vay nặng lãi. Tuy nhiên, trên thực tế, các khoản vay tiền mặt đã tồn tại ngay cả khi đó. Chúng được cung cấp bởi những cá nhân làm việc bất hợp pháp hoặc lách luật của nhà thờ.
Khách hàng chính của những người cho vay tiền là những thương nhân nhỏ, thợ thủ công và nông dân trước khi thu hoạch. Các điều kiện rất khắc nghiệt: lãi suất cao, thế chấp và mối đe dọa của nhà tù của con nợ. Nhưng những nguyên mẫu đầu tiên của "tài chính vi mô xã hội" là các tu viện và tổ chức từ thiện. Họ cấp các khoản vay không tính lãi cho người nghèo để đáp ứng nhu cầu cấp thiết - mua hạt giống, công cụ hoặc thực phẩm.
Một trong những ví dụ nổi bật nhất là Monti di Pietà, có thể dịch là "Núi của lòng thương xót". Những tổ chức này, được Giáo hội Công giáo ở Ý thành lập vào thế kỷ 15, là một loại tiệm cầm đồ cho người nghèo. Họ cho vay những khoản tiền nhỏ để mua quần áo, dụng cụ, đồ trang sức, với lãi suất rất thấp - khoảng 5-6% mỗi năm. Mục tiêu chính là giúp người nghèo thoát khỏi cảnh nghèo đói, chứ không phải để kiếm lợi nhuận.
Thế kỷ 19: Sự ra đời của tài chính vi mô
Cuộc cách mạng công nghiệp đã thay đổi cách tiếp cận cho vay. Các ngân hàng tiết kiệm và cho vay và hợp tác xã tín dụng bắt đầu xuất hiện ở châu Âu. Một trong những người tiên phong của tín dụng vi mô là Friedrich Wilhelm Raiffeisen, người đã thành lập hợp tác xã tín dụng nông thôn ở Đức. Nguyên tắc của họ rất đơn giản: nông dân đoàn kết để cho nhau vay những khoản vay nhỏ với lãi suất vừa phải.
Thế kỷ 20: từ các chương trình xã hội đến các tổ chức tài chính vi mô thương mại
Vào những năm 1970, nhà kinh tế học Muhammad Yunus đã thành lập Ngân hàng Grameen ở Bangladesh, ngân hàng đầu tiên trên thế giới dành cho người nghèo. Nguyên tắc của ngân hàng này là:
Cho vay không có bảo đảm - các khoản vay được phát hành mà không cần tài sản thế chấp truyền thống.
Trách nhiệm nhóm - người đi vay tập hợp thành các nhóm nhỏ, đóng vai trò là người bảo lãnh chung cho nhau.
Tập trung vào phụ nữ - Theo truyền thống, phụ nữ chiếm phần lớn trong số những người đi vay của Ngân hàng Grameen vì họ có xu hướng sử dụng thu nhập của mình để hỗ trợ gia đình và con cái.
Số tiền nhỏ và thời hạn ngắn - các khoản vay được cấp với số tiền rất nhỏ và thời hạn ngắn, cho phép người vay trả nợ nhanh hơn.
Công trình của Muhammad Yunus tại Ngân hàng Grameen đã mang về cho ông giải Nobel Hòa bình.
Đến cuối thế kỷ 20, tài chính vi mô đã trở thành một hiện tượng toàn cầu. Các tổ chức tài chính vi mô thương mại bắt đầu xuất hiện ở các nước phát triển, cung cấp các khoản vay nhanh cho người dân. Không giống như các chương trình từ thiện, chúng hoạt động vì lợi nhuận, nhưng vẫn dễ tiếp cận.
Thế kỷ 21: cuộc cách mạng số
Với sự ra đời của Internet, các khoản vay nhỏ đã chuyển sang trực tuyến. Bây giờ bạn không cần phải đến văn phòng — chỉ cần để lại yêu cầu trong ứng dụng hoặc trên trang web. Trí tuệ nhân tạo phân tích người vay trong vài phút và blockchain giúp giao dịch an toàn. Những công nghệ hiện đại đã đạt được:
Có sẵn 24/7. Bây giờ người vay có thể nộp đơn và nhận tiền bất cứ lúc nào trong ngày mà không cần phải ra khỏi nhà.
Nhận dạng từ xa. Dữ liệu sinh trắc học, quét tài liệu và xác minh video được sử dụng. Điều này giúp tăng tốc quá trình xác minh.
Tốc độ phê duyệt. Hệ thống chấm điểm tự động cho phép các tổ chức tài chính vi mô đưa ra quyết định về đơn đăng ký chỉ trong vài phút, đôi khi chỉ trong vài giây.
Các tổ chức tài chính vi mô tích cực sử dụng thuật toán học máy để phân tích một lượng lớn thông tin về người vay tiềm năng. Điều này cho phép họ đánh giá rủi ro chính xác hơn và đưa ra các điều khoản được cá nhân hóa. Các ứng dụng điện thoại thông minh chuyên dụng giúp quá trình vay và trả nợ trở nên đơn giản và trực quan nhất có thể đối với mọi người Việt Nam.
Tiếp theo là gì: Tương lai của các khoản vay nhỏ
Chúng ta đã thấy sự phát triển của mạng nơ-ron, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn trong tài chính vi mô. Các định dạng thay thế cũng đang trở nên phổ biến:
các khoản vay nhỏ thông qua tin nhắn tức thời và chatbot;
cho vay thông qua nền tảng P2P (mọi người cho người khác vay tiền trực tiếp);
tích hợp với xếp hạng xã hội và nhận dạng kỹ thuật số.
Tương lai của tín dụng vi mô gắn liền với khả năng tự động hóa và khả năng tiếp cận thậm chí còn lớn hơn. Tuy nhiên, việc thu thập và xử lý khối lượng lớn dữ liệu cá nhân của người vay đòi hỏi các biện pháp nâng cao để bảo vệ chúng. Đừng quên thận trọng. Sự gia tăng các giao dịch trực tuyến thu hút những kẻ lừa đảo sử dụng các trang web lừa đảo, đánh cắp dữ liệu và các chương trình khác. Nhiệm vụ của các khoản vay vi mô vẫn như vậy: nhanh chóng giúp đỡ một người vào đúng thời điểm.
